Zajęcia logopedyczne w naszym przedszkolu
W naszym przedszkolu prowadzona jest systematycznie terapia logopedyczna.
Na przełomie września i października każdego roku szkolnego logopeda przeprowadza przesiewowe badanie mowy wśród wszystkich dzieci uczęszczających do placówki.
Na podstawie tego badania wyłonione są dzieci, które objęte będą indywidualną opieką logopedyczną przez cały rok szkolny.
Czas trwania zajęć logopedycznych dla każdego dziecka jest uzależniony od jego potrzeb i możliwości. Wychowankowie oprócz ćwiczeń z logopedą w miarę możliwości otrzymują zadania do pracy z rodzicem w domu. Ze względu na krótki czas zajęć ze specjalistą, ważne jest utrwalanie prawidłowych nawyków oraz ćwiczeń rozwijających mowę przed lustrem w domu ok. 15-30 min. dziennie. W grupach młodszych odbywają się zajęcia gimnastyki buzi i języka oraz ćwiczenia oddechowe. W ramach pomocy psychologiczno pedagogicznej na indywidualne zajęcia logoterapii uczęszczają dzieci posiadające opinię o kształceniu specjalnym lub orzeczenie Poradni Psychologiczno Pedagogicznej, realizując zalecenia specjalistów.
GODZINY PRACY LOGOPEDY:
wtorek: 7.30 – 11.30
czwartek : 11.00-13.00
CO POWINNO ZANIEPOKOIĆ W MOWIE DZIECKA
• dziecko podczas artykulacji wsuwa język między zęby lub ociera nim o wargę – jest to tendencja, która się nie wycofa samoistnie, a w przyszłości może spowodować seplenienie międzyzębowe;
• nawykowo mówi przez nos;
• niepokojące są zmiany anatomiczne w budowie narządów mowy;
• istnieją wątpliwości czy dziecko dobrze słyszy;
• opóźnienia w nabywaniu poszczególnych sprawności językowych są większe niż 6 miesięcy;
• dziecko nie próbuje komunikować się z otoczeniem, nie rozumie mowy innych osób, nie reaguje na polecenia, nie jest zainteresowane kontaktem z rówieśnikami;
• dziecko zamienia głoski dźwięczna na bezdźwięczne: „d” na „t” (np. zamiast domek mówi tomek), „w” na „f” (zamiast woda mówi fota), „g” na „k” (zamiast głowa mówi kłowa), „b” na „p” (zamiast buda mówi puta);
• dziecko pod koniec 3 r.ż. nie wymawia którejkolwiek z samogłosek ustnych: a, o, u, e, i, y;
• dziecko zniekształca głoski, zastępuje je innymi, nie znanymi w języku polskim, używa „obcego” dla nas dźwięku, np. wymawia „r” gardłowo;
• dziecko wyraźnie jąka się (miewa częste blokady i uporczywe powtarzanie jakiejś głoski lub utrudniony start mowy). Jednakże, jeśli zauważymy u dziecka lekkie zacinanie, powtarzanie sylab nie wpadajmy w panikę – może to być typowa, fizjologiczna niepłynność mowy. Bierze się ona stąd, że w wieku przedszkolnym rozwój myślenia i zasób słownictwa biernego (to, co dziecko rozumie) rozwija się szybciej niż jego umiejętności wypowiadania swoich myśli, a to może powodować rozwojową niepłynność mowy.
JAK POMÓC DZIECKU W ROZWIJANIU MOWY
Mowa jest sprawnością, wymagającą doskonalenia. Drogą do jej nabywania jest kontakt ze środowiskiem, a więc przejmowanie prawidłowych wzorców mowy poprzez osłuchanie się z nią w najbliższym otoczeniu. To ile i w jaki sposób mówimy do dziecka ma bardzo duży wpływ na rozwój jego mowy.
Mowa rozwija się dzięki sukcesywnemu dojrzewaniu aparatu mowy. Wytwarza się dzięki skoordynowanej aktywności muskulatury języka, warg, podniebienia, krtani, płuc. Jej rozwój przebiega równolegle z rozwojem motoryki narządów artykulacyjnych. Do rozwoju i koordynacji poszczególnych części wchodzących w skład skomplikowanego narządu mowy potrzebny jest pewien okres i aktywne ćwiczenia.
Zapobieganie wadom wymowy to również zapobieganie trudnościom i niepowodzeniom szkolnym. Bowiem dziecko źle mówiące najczęściej pisze z błędami, słabo czyta, przejawia zahamowania w wypowiadaniu się. Mowa jest atutem w nawiązywaniu kontaktów społecznych, daje możliwość precyzji komunikacji, stanowi narzędzie w zdobywaniu informacji, pozwala na wyrażanie swoich sądów, uczuć i upodobań oraz zwiększa poczucie bezpieczeństwa.
Oto kilka wskazówek, które podpowiedzą, co zrobić, by mowa dziecka rozwijała się poprawnie i we właściwym tempie:
• JAK NAJWIĘCEJ – mów do dziecka, podczas zabiegów pielęgnacyjnych, zabaw, codziennych czynności i spacerów. Każda sytuacja jest dobra, aby rozwijać jego sprawność językową. Ciepły i łagodny głos opiekuna działa na dziecko wyciszająco i uspokajająco. Pamiętaj też o tym, że do dziecka należy mówić powoli i wyraźnie, a zdania nie powinny być zbyt długie.
• PAMIĘTAJ O TYM – że dziecku należy dostarczać prawidłowych wzorców wypowiedzi. Mów poprawnie, nie powtarzaj wytworów językowych dziecka.
• PODCHWYTUJ KAŻDĄ – próbę kontaktu słownego ze strony dziecka. Nie gaś naturalnej skłonności dziecka do mówienia obojętnością, cierpką uwagą, lecz słuchaj uważnie wypowiedzi, zadawaj dodatkowe pytania.
• NIE ZMUSZAJ – dziecka leworęcznego do pisania i rysowania prawą ręką, zaburza to funkcjonowanie mechanizmu mowy, co w konsekwencji może prowadzić nawet do jąkania.
• NIE ZAPOMINAJ – o częstym okazywaniu swemu dziecku akceptacji i zadowolenia.
• RAZEM Z DZIECKIEM – czytaj książeczki, opowiadaj historyjki, rysuj, śpiewaj, baw się. To świetna okazja do rozwijania języka, a także do pogłębienia więzi.
• NIGDY – nie ośmieszaj dziecka, nie zawstydzaj, nie karz go w związku z niepoprawną wymową.
• PAMIETAJ, ŻE – większość zaburzeń mowy da się wyeliminować, jeśli terapia zacznie się w wieku przedszkolnym. Terapia logopedyczna nie może się opierać jedynie na spotkaniach z logopedą, ale musi być kontynuowana systematycznie w domu, w formie zabawy.
• MIEJ NA UWADZE – to, że łatwiej jest zapobiegać niż leczyć. Uczyń wszystko, aby mowa dziecka była prawidłowa od najmłodszych lat.
Jeśli proces rozwoju mowy przebiega prawidłowo, to dziecko prawidłowo formułuje swoje myśli, jego wymowa jest zrozumiała nie tylko dla najbliższych, ale i dla obcych osób, sukcesywnie rozwija słownictwo i rozumienie pojęć abstrakcyjnych, prawidłowo stosuje formy gramatyczne.
Mowa jest głównym środkiem porozumiewania się między ludźmi, a prawidłowy jej rozwój stanowi podstawę kształtowania się osobowości dziecka.
Ćwiczenia usprawniające język:
– wysuwanie języka do przodu, a następnie chowanie go w jamie ustnej (usta szeroko otwarte),
– wysuwanie języka – język wąski i szeroki,
– kierowanie języka w kąciki ust. – w prawo, w lewo,
– unoszenie języka na górną wargę – język wąski i szeroki (usta otwarte) – ćwiczenia wykonujemy bez pomocy dolnej wargi,
– wysuwanie i chowanie języka przez zwarte zęby – język przeciska się między nimi – zęby maskują język,
– opieramy czubek języka o dolne zęby, język wybrzuszamy tak, by górne zęby „skrobały” grzbiet języka,
– język wysunąć do przodu, zwinąć w trąbkę (rulonik),
– unoszenie języka za górne zęby i cofanie go do podniebienia miękkiego,
– przesuwanie językiem po wewnętrznej stronie zębów górnych i dolnych,
– dotykanie językiem zębów trzonowych górnych i dolnych, dotykanie językiem poszczególnych zębów po kolei,
– język w przedsionku jamy ustnej, oblizywanie zębów (ruch okrężny), oblizywanie warg ruchem okrężnym – usta szeroko otwarte,
– mlaskanie czubkiem języka, mlaskanie środkiem języka,
– przyssanie języka do podniebienia przy szeroko otwartych ustach,
– dotykanie językiem nosa, brody, w kierunku lewego ucha, a potem prawego,
– dotykanie czubkiem języka na zmianę górnych zębów, a następnie do górnej wargi – przy maksymalnym opuszczeniu szczęki dolnej,
– język wysunięty w kształcie „grota” wykonuje poziome ruch wahadłowo od jednego do drugiego kącika ust., język nie powinien dotknąć dolnej wargi,
– ruchy języka na przemian do górnych i dolnych dziąseł (przy opuszczonej dolnej szczęce), ćwiczenia te przygotowują do wymawiania głoski /l/, a w dalszej kolejności do wymawiania dwuznaków /sz/, /rz/, /cz/, /dż/,
– dotykanie „zaostrzonym” przodem języka różnych punktów na podniebieniu twardym, należy uruchomić całą masę języka,
– ułożyć język w kształcie „rulonika” wewnątrz jamy ustnej (tuż za zębami), po zbliżeniu siekaczy i spłaszczeniu warg dmuchać powietrze przez rulonik, dokładne wykonanie tego ćwiczenia ułatwia wymowę głosek /s/ i /z/,
– gwizdanie – ćwiczenia te usprawniają i koordynują pracę języka i warg,
– układanie języka w kształcie „łyżeczki”, wewnątrz jamy ustnej i unoszenie go ku górze, by przy zbliżonych siekaczach i przy zaokrąglonych wargach utrzymywał się w czasie lekkiego dmuchania, ćwiczenia te przygotowują do wymowy głosek /sz/, /ż/, właściwe dociśnięcie boków języka do górnych zębów spowoduje prawidłowe brzmienie głosek szumiących,
– unoszenie i opuszczanie tyłu języka, przód języka oparty o dolne dziąsła, tył języka wykonuje rytmiczne ruchy, unosząc się i opadając na „dno” jamy ustnej, ćwiczenie to przygotowuje do wymowy głosek /k/ i /g/,
– przyciśnięcie grzbietu języka do podniebienia twardego (przód języka przylega do podniebienia tuż za dziąsłami), boki języka zakrywają górne zęby, jest to wysoki przedni układ masy języka charakterystyczny dla artykulacji wszystkich spółgłosek miękkich oraz spółgłosek przednich /i/, /y/, /e/,
– wielokrotnie uderzać językiem o górne dziąsła i wymawiać kilkakrotnie głoskę /t/, a potem /d/.
Ćwiczenia usprawniające podniebienie miękkie i żuchwę
Ćwiczenia usprawniające podniebienie miękkie:
– wywołanie ziewania przy nisko opuszczonej szczęce dolnej, język spoczywa na dnie jamy ustnej,
– płukanie gardła ciepłą wodą,
– lekki kaszel, język wysunięty,
– chrapanie na wdechu i wydechu,
– głębokie oddychanie przez jamę ustną przy zaciśniętych nozdrzach i przez nos przy zamkniętych ustach,
– wymawianie połączonych głosek tylnojęzykowych zwartych z samogłoskami np. /ga/, /go/, /ge/, /gu/, /gi/, /gą/, /gę/, tak samo wymawiać głoskę /k/,
– wypowiadanie sylab w połączeniu z głoską /k/, potem z /g/ na końcu, przedłużać zwarcie np.: /ak/, /ok./, /uk/, /ek/, /yk/, /ik/, /ąk/, /ęk/,
– dzieciom po przebytych operacjach rozszczepu podniebienia zaleca się także masaż, może on być wykonywany palcami lub szpatułką, masowanie zaczynamy od środka podniebienia twardego, masaż wykonujemy przed jedzeniem, gdy żołądek jest pusty, wywołujemy odruch wykrztuśny, powoduje to napięcie mięśni zwierających pierścienia gardłowego, podczas masażu wymawiamy samogłoskę /a/,
– „nabarć” powietrze nosem i „zatrzymać” je w jamie ustnej, policzki „nadęte”, nos zatkać i nadymać policzki, następnie połknąć powietrze,
– ssanie przez smoczek ćwiczy mięśnie zwierającego pierścienia gardłowego i podniebienie miękkie, podniebienie miękkie „uczynnia się” w czasie mówienia.
Ćwiczenia dolnej szczęki:
– opuszczanie i unoszenie dolnej szczęki, wymawianie szeroko /a/ i przechodzenie do wymawiania /a/ połączonego z głoską /s/,
– chwytanie górnej wargi dolnymi zębami,
– ruchy szczęki dolnej – ze skrajnego położenia lewego do skrajnego położenia prawego bez zaznaczania pozycji środkowej – wargi początkowo rozchylone potem zamknięte,
– ruchy szczęki dolnej w prawo i w lewo, z wyraźnym zaznaczeniem pozycji środkowej, ćwiczenie to wykonuje się w 4 fazach:
wychylenie w prawo,
powrót do pozycji środkowej,
wychylenie w lewo,
powrót do pozycji środkowej.
Ćwiczenie to powinno być wykonywane najpierw przy rozchylonych potem przy zamkniętych wargach.
– naśladowanie ziewania,
– duży wdech nosem i wydech ustami przy jednoczesnej artykulacji /a/ i potem /o/.
Ćwiczenia usprawniające wargi i policzki:
– wymawianie na przemian /a/ – /o/ przy maksymalnym oddalaniu się od siebie wargi górnej i dolnej,
– oddalanie od siebie kącików ust., jak przy wymawianiu /i/,
– zbliżanie do siebie kącików ust., jak przy wymowie /u/,
– cmokanie,
– parskanie (wprawianie w drganie warg),
– dmuchanie na płomień świecy, na watkę lub na kulę z papieru,
– ssanie górnej wargi, a potem dolnej,
– nabieranie powietrza pod górną wargę, potem dolną,
– utrzymywanie ołówka na górnej wardze,
– układanie ust., jak przy wymowie samogłosek ustnych, z wyraźnie przesadną artykulacją, np.: /a/ – /i/, /a/ – /o/,
/i/ – /a/, /a/ – /u/
/i/ – /u/. /o/ – /i/
/u/ – /i/, /u/ – /o/
w następnej fazie ćwiczymy:
/a/-/i/-/o/-/u/-/y/
/u/ – /a/ – /i/- /o/ -/y/
/o/ – /a/ – /y/ – /i/ – /y/
/y/ – /i/ – /o/ – /a/ – /u/
/u/ – /i/ – /y/ – /a/ – /o/
Ćwiczenia te najpierw wykonujemy w wolnym tempie, następnie stopniowo przyspieszamy tempo ćwiczeń,
– nadymanie policzków – wargi są zwarte, ćwiczenia te należy powtarzać kilka razy, zwiększają one objętość przedsionka jamy ustnej, gdyby ich przeprowadzenie okazało się zbyt trudne, to można wstępnie przeprowadzić je następującymi ćwiczeniami: gra na organkach, na grzebieniu, nadmuchiwanie policzków w trakcie dmuchania balonów, puszczanie baniek mydlanych, zdmuchiwanie płomyka świecy przy stopniowo zwiększonej odległości,
– nadmuchiwanie policzków z uwolnieniem powietrza nagromadzonego w jamie ustnej, przy silnym rozwarciu „schodzące” powietrze powoduje szmer, przypomina to wymowę głoski /p/,
– nadymanie policzków i zatrzymanie sprzężonego powietrza w jamie ustnej około 5 sekund, a następnie oddychanie przez nos bez zmiany położenia warg i policzków,
– nadymanie jednego policzka i przesuwanie z jednej strony jamy ustnej na drugą, wargi pozostają zamknięte,
– wciąganie policzków do jamy ustnej, policzki ściśle przylegają do łuków zębowych, wargi tworzą „zajęczy pyszczek”,
– odciąganie na przemian kącików ust. na boki przy zwartych szczękach i wargach,
– zwieranie i rozwieranie warg przy zaciśniętych zębach (zwarcie powinno być silne, a rozwarcie największe),
– zaokrąglanie i spłaszczanie warg przy zwartych szczękach, w fazie spłaszczania wargi pozostają zwarte, spłaszczenie winno być wyraźne – układ nie może być taki, jak przy neutralnym zwarciu warg,
– wymawianie samogłosek (kolejność dowolna) przy zwartych szczękach,
– naciskanie palcami wskazującymi na kąciki ust. w kierunku środka szpary ust. przy lekko rozwartych szczękach (odległość między zębami około 2 cm), pod naciskiem palców wargi wysuwają się do przodu i uwypuklają się na zewnątrz, do góry i do dołu w kształcie łuków, nie zwalniając nacisków, należy wykonać zwarcie warg,
– unoszenie górnej wargi przy zamkniętych szczękach (widoczne są tylko zęby górne), następnie opuszczenie dolnej wargi (widoczne są tylko zęby dolne),
– chwytanie dolnymi zębami górnej wargi,
– podsuwanie dolnej wargi pod górne zęby,
– górne siekacze opieramy na dolnej wardze, górna warga powinna być lekko uniesiona, by były widoczne siekacze górnego łuku zębowego (układ taki sam, jak przy wymowie /f/ i /w/), można wdychać i wydychać powietrze przez szczelinę wargowo-zębową,
– wargi wysunięte do przodu przy zamkniętych szczękach (są zaokrąglone jak przy wymowie głoski /u/), stopniowo opuszczamy szczękę dolną i poszerzamy odległość między wargami, potem przechodzimy do szerokiego i okrągłego otwarcia jamy ustnej,
– kolisty ruch wysuniętych i zaokrąglonych zwartych warg, ruch warg może być wykonywany samodzielnie lub łącznie z ruchami dolnej szczęki,
– utrzymywanie lizaka lub rurki wargami, wdech i wydech kącikami ust.,
– masowanie warg.
Ćwiczenia przygotowujące do wywołania głosek sz, ż, cz, dż
– unoszenie języka nad górna wargę, przy szeroko otwartych ustach (można na górnej wardze położyć kropelkę płynnej czekolady lub miodek);
– „malujemy sufit” czyli podniebienie, (przy szeroko otwartych ustach);
– malujemy na suficie kółka, gwiazdki;
– stukamy w drzewo tak jak dzięcioł (w wałek dziąsłowy za górnymi zębami);
– przyklejamy do podniebienia kawałek andruta lub smarujemy „sufit” nutellą i zlizujemy przy szeroko otwartych ustach;
– robimy dzióbek z warg, wysuwamy do przodu, tak jak przy pocałunku.
Ćwiczenia przygotowujące do wywołania głoski r
– żołnierz na warcie (czubek języka dotyka do wałka dziąsłowego za górnymi zębami), przy szeroko otwartych ustach;
– drukowanie obrazka (czubek języka zaczepia o górne zęby i wysuwa się do przodu);
– liczenie ząbków, czubek języka dotyka do każdego grnego ząbka;
– wymawiając głoskę d (przy wałku dziąsłowym), potrącamy język palcem – szeroko otwarta buzia;